«Қазақстанның өзендері» 8 сыныпта өткізілген география сабағы
Сыни ойлау технологиясы пайдаланылған «Қазақстанның өзендері»
тақырыбы бойынша 8 сыныпта өткізілген география сабағы
Мухамедгалиева Р.Ж.
Сабақтың мақсаты: Қазақстанның өзендері туралы оқушылардың білімдерін анықтау және ұғуына бағытталған іс-әрекеттерін ұйымдастыру
Сабақтың міндеттері:
а) білімділік: Оқушылардың Қазақстан өзендерінің ерекшеліктері мен географиялық
орны туралы білімдерін ұғуы арқылы оқу-біліктілік компетенцияларын қалыптастыру;
ә) тәрбиелік: зияткерлік өзіндік даму әдістерін игеру арқылы тұлғалық өзіндік жаңашаландыру компетенцияларын қалыптастыру; азаматтық-қоғамдық компетенцияларын қалыптастыру кезінде отаншылдықты, өз отанына мақтан тұтатын сезімін тәрбиелеу; табиғатқа өнегелі-эстетикалық және әсершіл-құндылықты қатынастар арқылы мәдени- компетенцияларын қалыптастыру;
б) дамытушылық: оқушылардың географиялық ой-өрісін, біліктілік қызығушылығын, берілген аймаққа теориялық білімдерін пайдалану шеберлігін, картографиялық материал мен оқулықпен жұмыс жасай білуін, басты және маңызды тақырыпты бөле білуін, өздігінен жұмыс жасай білуін, нәтижелерді қорытындылай білу, оқу іс-әрекеттерін өздігінен тексере және өздігінен талдай білуін дамыту.
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгеру.
Әдістемелік тәсілдері:
- «Дәйексөзді түсіндіріңдер»
- «Сенемін-сенбеймін»
- «Шиеленген логикалық тізбегі»
- «Дәптердің шетіндегі жазулар» «Инсерт»
- «Кластер»
- «Менің пікірім»
- «Синквейн»
Біліктілік іс-әрекетін ұйымдастыру формалары: фронтальды, жеке, жұптасып жұмыс жасау, топтасып жұмыс жасау.
Әдістер:
Оқу-біліктілік іс-әрекетін ұйымдастыру және орындау:
ұғыну аспекті: ауызша-көрнекі әдістер;
біліктілік: гностикалық аспекті: эвристикалық;
логикалық аспекті: дедуктикалық әдістер, біріктіру және талдау, классификациялау;
басқару аспекті: әңгімелесу элементтерімен өздік жұмыс.
Оқу іс-әрекетін ынталандыру және уәждеу:
борыш пен жауапкершілікті ынталандыру және уәждеу: сендіру, үйрету, мадақтау;
біліктілік қызығушылықты ынталандыру және уәждеу: кенеттік, жаңалық, табысты жәйт;
Оқу іс-әрекетін тексеру және өздігінен тексеру: ауызша, фронтальды, топтық
Тілдесу жолдары:
Оқушы – әдеби көз;
Оқушы – оқушы;
Оқушы – мұғалім.
Сабақтың жоспары (45 мин.):
I. Ұйымдастыру кезеңі (2 мин.)
- Шақыру сатысы (білімдердің өзектілігін айқындау, жаңа ақпаратты алуға қызығушылықты арттыру, оқушының өз оқу мақсаттарын қою) (7 мин.)
III. Ұғу сатысы (жаңа ақпарат алу). (23 мин.)
- Рефлексия сатысы (талдау, шығармашылық өңдеу, зерттеген ақпаратты түсіндіру) (10 мин.)
- Сабақты қорытындылау, үйге тапсырма беру. (3 мин.)
САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ
- Ұйымдастыру кезеңі: сыныптың сабаққа дайын болуы
Эмоционалды күйге келтіру
– Қайырлы күн! Сабаққа барлығың дайын болыңдар! Өз жұмыс орындарыңды тексеріңдер. Мен сендерді бүгін сабақта көргеніме қуаныштымын. Біздің бірігіп жұмыс істейтініміз тиімді және қызықты болады деп ойлаймын.
Психологиялық күйге келтіру: сыныпта қолайлы жағдай туғызу. Ұнаған сөйлемге шапалықтан тұратын «салют».
- «Мен мектепте сабақтамын».
- «Мен қазір сабақ оқи бастаймын»
- «Мен барлаушы сияқты барлығын байқап отырамын»
- «Менің есте сақтау қабілетім мықты»
- «Мен сабақта зейінді боламын»
- «Менің көңіл күйім жақсы»
- «Менің оқығым келеді»
- «Мен жұмыс істеуге дайынмын».
- Шақыру сатысы.
«Дәйексөзді түсіндіріңдер» тәсілі
«Су тамшысы алмастан артық» Д.И.Менделеев.
Сабақтың құнды бағыты – тұщы судың негізгі көзі – өзендер.
«Сенемін-сенбеймін» тәсілі
Оқушылар «+» сенемін және «-» сенбеймін деп қояды
Мақұлдау
|
Сабақтың басында | Сабақтың аяғында |
1. Қазақстанда ірі өзендер көп.
2. Барлық өзендер суларын қандай болса да мұхитқа құяды. 3. Биік таулы аудандарда өзендер көп. 4.Қазақстанның ең ірі өзені – Ертіс. 5. Ең лайлы өзендер тауда ағады. 6. Оңтүстікке қарағанда солтүстікте өзендер аз. 7. Тау өзендері ертерек қатады. |
III. Ұғу сатысы – Блум таксономиясы бойынша тапсырмалар.
Білім көзі – 124-125 бб. § 24 материалы, Қазақстанның физикалық картасы
- Білім.
Қазақстанның өзендері қай ағын алабына жатады?
Қазақстан өзендерінің саны қанша?
Олардың ұзындығы 1000 км-ден асатындарын анықтаңдар.
«Шиеленген логикалық тізбегі» тәсілі
Қазақстан өзендерінің екі алаптарының арасындағы суайрықты картадан табыңдар: Сарыарқа, Торғай үстірті, Оңтүстік Орал, Сауыр-Тарбағатай.
Жұптасып жұмыс жасай отырып, оларды картадан батыстан шығысқа қарай көрсетіңдер.
«Сәйкес келтіру» тәсілі: ағынның алабы-өзендер
- СММ алабы А) Жайык, Жем, Сағыз, Ойыл,Қараөзен, Сарыөзен
- Каспий теңізінің алабы В) Ертіс Есіл және Тобыл салаларымен
- Арал теңізінің алабы С) Сырдария, Шу, Сарысу, Торғай, Талас, Ырғыз
- Балқаш-Алакөл алабы Д) Қаратал, Лепсі, Ақсу, Іле, Тентек
Инсерт тәсілі: «Судың шығыны мен жылдық ағыны» мәтінін оқып, қарындашпен дәптердің шетінеі жазулар қой. Кестені толтыра отырып, тек өзекті жазуларды қояды, талқылағанда толықтырады.
?
Түсінген жоқпын |
–
Басқаша ойладым |
+
Жаңа |
V
(алдын-ала білгем) |
- Түсіну.
Оқулықтың 124-127 бб. жұптасып жұмыс жасай отырып, Қазақстан өзендерінің айырмашылық жасайтын ерекшеліктеріне мысалдар келтіріңдер.
«Кластер» тәсілі:
Өзендердің қоректену түрлері туралы (оқулықтың 126 беті) сызба түрінде көрсетіңдер
- Талдау.
Топта түсіндір:
- таулардың беткейлерінен ағатын өзендердің ерекшеліктерін.
- неліктен СММ алабы өзендерінің тұрақты ағындары болады, ал ішкі алабының
өзендерінде уақытша ағындары көп немесе құмға сіңіп кететін өзендері көп.
- неліктен Қазақстанның батыс және оңтүстік өзендерінде қатты ағындылардың
үлкен көлемі байқалады
- жазықты және таулы өзендердің мұзды режимінде қандай айырмашылық
байқалады
- Біріктіру.
Топта Қазақстанның қай аймақтары өзендерге бай екендігі туралы ауызша түрде
әңгімелеп беріңдер.
- Бағалау.
Қазақстанның тұрғындары үшін Ертіс өзенінің маңызын бағалаңдар.
«Менің пікірім» тәсілі
Өзіңнің мекен ету орныңның таңдағаныңды түсіндір: қала-өзен порты не сусыз даладағы қала?
- IV. Рефлексия сатысы.
«Сенемін-сенбеймін» кестесіне оралу.
«Синквейн» тәсілі
Өзен
Жазықты, таулы
Ағады, гүрілдейді, тасымалдайды
Өзен – тұщы су көзі
Ағыс
- V. Үйге тапсырма: 24, 25, «Бұқтырма» өзекті сөзімен вордингворд құрастыру
«Қазақстанның өзендері» сабағы бойынша бақылау жұмысы
- Солтүстік Мұзды мұхиты алабының өзендері:
- A) Жайық, Жем, Сағыз B) Қаратал, Лепсі, Ақсу C) Сырдария, Шу, Сарысу D) Ертіс, Есіл, Тобыл
- E) Торғай, Ертіс, Талас
- Жайық, Жем, Сағыз, Ойыл, Үлкен және Кіші Өзен өзендері …. алабына жатады:
- A) Солтүстік Мұзды мұхит B) Каспий теңізінің C) Атлант мұхитының D) Арал теңізінің Е) Балқаш-Алакөл
- Арал теңізіне құятын өзен: A) Жайық B) Ертіс C) Іле D) Сырдария E) Есіл
- Балқаш-Алакөл алабына…. жатады: A) Ертіс, Есіл, Тобыл, Обаған B) Жайык, Жем, Сағыз, Ойыл
- C) Қаратал, Лепсі, Ақсу, Іле D) Сырдария, Арыс, Шу E) Торғай, Ыргыз, Талас
- Қазақстанның ең суы мол өзені: A) Сырдария B) Жайық C) Есіл D) Ертіс E) Іле
- Орманды дала мен дала зоналары өзендерінің ең төмен су деңгейі …. байқалады
- A) сәуірде B) шілдеде C) қыркүйекте D) қарашада E) қаңтарда
- Қазақстанның биік таулы аудандарының өзендері қоректену сипаты бойынша ….. типіне жатады
- A) қарлы-мұздық B) қарлы-жаңбырлы C) басым қарлы D) жер асты E) жаңбырлы
- Орал тауларынан басталатын енді аңғары бар жазық өзені:
- A) Сырдария B) Есіл C) Жайық D) Ертіс Е) Іле
- 9. Қазақстанның ең лайлы өзені (суының лайлылығы 1200 г/м3):
- A) Іле B) Жайық C) Сырдария D) Ертіс E) Есіл