Өнербаев Арыстан Нұрмағамбетұлы

М. Ықсанов атындағы Қызылорда политехникалық колледжінің «Жылу электр станцияларының жылу энергетикалық қондырғылары»мамандығының 3 курс №156 топ білім алушысы
Жетекші: өндірістік оқыту шебері Ильяс Сая Қуандыққызы

Экспонат ПВХ материалдан тұрады: «Жылу электр станцияларының жылу энергетикалық қондырғылары» мамандығына байланысты білім алушыларға арналған.

Қазіргі кездегі баламалы  энергия көздерінің негізгі үш түрі бар деп есептеледі. Олар – су, жел және күн энергиялары. Бірақ су мен жел энергиялары бұрыннан бері қолданысқа алынса, күн энергиясы бертінде ғана қолданысқа енді.

Газ, көмір, электроэнергия сияқты  табиғи ресурстардың, қымбаттануына байланысты, көптеген үй иелері жылыту жүйесінде  күн энергиясын қолдануын ойланып жүр. «Экоүйлер» деп аталатын бұл технология кеңге таралуда.

Физика заңдарын есімізге түсірсек, бәрімізге белгілі болғандай, қараңғылау беттерде қаттырақ концентрацияланады және де жарық түріне қарағанда қаттырақ қызады.

Егер де күн энергиясы соншалықты тиімді болса, бұл технология саласы неге қолданысқа енгізілмейді деген сұрақ туындайды? Үлкен мән орналасқан жеріне, сағат белдігі, күн ұзақтығы, және де, әрине, ауа райыға да байланысты.

Келесі тиімді факторы ретінде болып бұл құрылғының тиімділігінде. Алғашқыда оны сатып алу мен монтажына көп шығын кетсе, кейін бірнеше жылда ол қайтарылады. Жылумен қамтамасыз ету үшін қымбат қорларды (көмір, газ сияқты)  тұтынуды еске алсақ, күн энрегиясы әлдеқайда тегін және де тарификацияға түспейді.

Үйлерді күнмен жылыту жүйесі негізінен, электроэнергияны алу үшін қолданады. Сондықтан мұндай батареяларды электрмен жылыту жүйесінде, электрожылытқыштар немесе жылыту едендерінде қолданылады. Жылыту жүйесін  күшті күн батареясымен жабдықтағанда , өз үйінді  ыстық сумен қамтамасыз етуге болады.

Сұйықтық жылутасымалдағыш ретінде алға шығады —коллектор түріне қарай ол су, антифриз және т.б. болуы мүмкін. Күн сәулесі арқылы сұйықтық қыздырып, енгізілген жылытуалмастырғыш арқылы алған жылу энергиясын жинақтағышқа– су бак арқылы жеткізеді.

Жинақтағыштан ыстық су шаруашылық қажеттіліктерге кетеді—үйді күнмен жылыту (соның ішінде «жылы едендер»), ваннаға және т.б.

Коллекторда  тартылған күн энергиясының  шамамен   80-95%–бұл өте жоғары көрсеткіш. Ыстық сумен жылуды қамтамасыз ету үшін күн жылыту жүйесі жинақтағыш қуатты коллекторға байланыстымен резервуармен жабдықталады .

Ауалы-күндік жылытуды алатын, жылыту насосы мен коллекторды, жылыту еденмен әсіресе суық күні  біріктіру өте жақсы шешім болады. Негізінен, жылыту элементтерін пайдалану мерзімі шексіз. Тек қажет ететіні—бұл күнделікті отыратын шаң мен ластан тазартып отыру қажет.

Жүйені үйдің оңтүстік оң жағынан орналастырғаны тиімді. Содан соң құрылғы сумен толтырылып—күн жылыту жүйесі жұмыс жасай бастайды. Ысыған су құбырлар арқылы жоғарылап радиатор ішінен мұздай суды шығарып тастайды. Іс жүзінде, біз мұнда кәдімгі жабық жүйесіне тап келіп отырмыз:су, ауысып салқындайды және қыздырылып, айналымға түседі. Қызыдырылған сұйықтық бакқа ауысып, суығы коллекторға қайтып келеді.

Күн панелін, уақытша және мерзімді сақтау аккумуляторы пайдаланылады. Макетімнің  жаңашыл­дығы, фаза алмасқанда жасырын жылулық болады. Соның негізінде энергияны ұзақ сақтаудың мүм­кіндігі бар. Алдымен күн панелі өзіне күн энергиясын жинайды. Жиналған күн энергиясы уақытша аккумуляторда сақталады. Артыл­ғаны жердің астында топырақта жиналады.

Жазда күн энер­гия­сы кол­лек­торлар жүйесі ар­қы­лы жиналып, уақытша акку­муля­торға сақталады. Қыста жылыту басталғанда топырақтан осы жылу алмастырғыш ұңғымалар арқылы сақталған энергия алы­нып, қолданысқа енеді.

Күн батареясы келесі элементтерден тұрады: жоғары панель, күн энергиясын тартатын темір беті, қызыдырылған сұйықтық немесе газ  баратын су багы немесе арнайы жинақтағыш резервуар, содан соң ол батареяларға барады.

Жаз айларында ыстық сумен жабдықтау тікелей уақытша ак­­кумуляторлар арқылы шы­ға­ры­лады.

Артықшылықтары :   Күн энергеясы бәріне бірдей қолжетімділігі, сарқылмайды

Отынға шығын кетпеуі

Экологиялық таза  қауіпсіз жүйе

Қолдану қарапайымдылығында

Наурыз айынан, қараша айына дейін ыстық сумен қамтамасыз етілуі

Жылыту маусымын «қысқартады» (ақпан айының ортасынан—наурыз басында күн жүйесіне ауысуға болады);

«Жылы едендердің» жүйесін  тиімді жұмыс істеуіне жағдай жасайды;

Жеке үйдің жылулық жоғалтуын төмендетеді;

Ыстық су мен жылыту жүйесіне шығындарды үнемдейді (қосымша жылыту жабдықтары қажет болмай қалады);

Үйдің энерготәуелсіздігіне әкеледі.

 

Кемшіліктері : бұлтты күні, энергия аздау өңделеді

Жүйенің монтажы мен құрал-жабдығы қымбат

Бұл жүйенің үздіксіз жұмысы ерекше қадағалауды талап етеді

 

Жалпы көлемі 65*34 см

Экспонат электр тогын қажет етеді .