Абишева Ақмарал Темирлановна
воспитатель Детский сад № 71 «Мөлдір» г. Астана

Тақырыбы: “Берекелі Алтын күз!”

Мақсаты:

– Балаларға күздің керемет көрінісін өлең, тақпақтармен жеткізе білу.                                  – Музыка ырғағымен билей білуге, әуенді тыңдап ән айтуға үйрету.                   – Күздің ерекше қасиеттерін сезінуге, бағалауға, қамқор болуға тәрбиелеу.

(Балалар музыка залына музыка әуенімен  келіп, орындықтарына отырады.)

Жүргізуші: Армысыздар құрметті қонақтар, ұлағатты тәрбиешілер!
Бармысыздар, жадыраған жас достар!

Берекелі, мерекелі алтын күз құтты болсын!
Алтын күз біз бен сізге шуақ шашсын,
Көңілді серіппелі күйін ашсын.
Бақ пенен  шаттық бірге қатар қонып,
Береке бірлікпенен ортақтассын.

Тәрбиеші: Балалар айналамызға қарайықшы қандай әдемі! Түрлі – түсті жапырақтармен безендірілген. Жапырақтар алтын түске бөленіп айналамызды жайнатып жіберіпті.

– Балалар қазір жылдың қай мезгілі?

Балалар: Қазір жылдың күз мезгілі.

Тәрбиеші:  Күз мезгілінде қандай өзгешеліктер болады?

Балалар: Күн суық болады.

– Жаңбыр жауады.

– Жапырақтар сарғайып жерге түседі.

– Жемістер мен көкеністер піседі.

Тәрбиеші: Олай болса мерекені әнмен бастайық.

Ән: “Алтын күз”

Ауылдың қарапайым, ашық – жарқын егінші, дихандарының тыныс – тіршілігін бейнелейтін музыка беріліп жатады. Балалар – “көкеністер”. (Қызылша, сәбіз, қырыққабат, баклажан, кәді, кішкентай қабақ) залда қатар – қатар қойылған орындықтарда яғни жүйектерге сап түзей жайғасқан. Бәрі көздерін тарс жұмып алған. (Қарапайым егіншілерге арналған баяу музыка кенеттен жұртты абыржытатындай, жылдам мазасыз музыкаға айналады. Кәді жүгіріп жүр).

Қияр (Ясмин): (жүйектерде көкеністердің назарын өзіне аударып, бұрыштан бұрышқа жүгіріп жүр). Қарауыл! Қарауыл! Не болыр кетті бұл өзі? Бізге не көрінейін деп тұрғаны тіпті ойларыңа кіріп – шығатын емес қой,түге! (Музыка сәл – сәл баяулай бастайды, бірақ мүлдем тынып қалар емес.)

Қызылша (Ұлас): (көкеністер көздерін бірден ашып алады, бірақ орындарынан тұрмайды). Тезірек айтшы, Қияржан, қатты толқығаннан күйіп – жанып барамын. Тіпті қызарып кеттім – ау деймін. (Қолымен бетін басып, басын шайқайды).

Барлық көкеністер: (шуылдап). Тезірек айтсайшы, Қияржан! (Музыка үні тоқтайды).

Қияр (Ясмин): (Күзгі жаңбырлы күнді бейнелейтін мұңды музыка). Жуырда күз келеді. Нөсерлеп жаңбыр жауады. Құстар жылы жаққа ұша бастайды. Күн суытады. Ішің пысады. (Мұңайып, басы салбырайды).

Барлық көкеністер: Ой, ой, ой! (Бәрінің басы салбырайды. Музыка тағы тоқтайды).

Сәбіз (Амина): (орнынан тұрып, мұрнының үстіндегі көзілдірігін әрі – бері қозғап, әрі – бері жүре бастайды). С-о-л-а-й! Әуелі күз дегеннің кім екенін, бізге не үшін келетінін біліп аламыз. (Шұғыл). Біз ешкімді де қонаққа шақырған жоқпыз ғой!

Көкеністер: Шақырған жоқпыз! Шақырған жоқпыз!

Саңырауқұлақ (Нариман): (ерекше интеллигент, ақкөңіл; зал ортасына шығады). Мен мүлдем қарсымын! Қонақты дұрыстап қарсы алу керек. Танысып, достасуымыз керек! Иә, біз бір – бірімізбен қалай достассақ, онымен солай достасуымыз керек! (Музыка қайта ойнайды, Саңырауқұлақ бәрінің бастарын біріктіреді. Барлығы бір – бірінің қолынан ұстап, “Күзгі көкеністер” биін билейді.

Би: “Көкеністер”

Баклажан (Әмір): Ал егер Күз жауыз, қаскөй болып шықса ше? Біз ол жайында түк білмейміз ғой.

Асқабақ: (ақылды, парасатты, зал ортасына шығады).                                                                Күз келеді жыл сайын,                                                                                                 Жұрттың бәрі біледі.                                                                                                            Тойғызған соң құрсағын,                                                                                                             Жұрт ырза боп жүреді.                                                                                                              – Кәне, балалар, көмекке келіңдер. Қалтасынан үйеңкінің қағаздан қиылып жасалған, қызыл, жасыл, қызыл – сары түске боялған жапырақтарын шығарады. Олардың беттеріне түрлі тақпақтар жазылған.                                          Жинап алдым жерден мен,                                                                                             Жатыр екен шашылып.                                                                                                    Берейін деп сендерге,                                                                                                               Келіп тұрмын асығып.                                                                                               Әрбірінің бетінде, жазуы бар секілді.                                                                                             Білсем деймін, арманым.                                                                                                                                                    Оның қандай сыры бар.                                                                                                     Сауаттарын барларын                                                                                                                     Бері, ортаға шығыңдар.                                                                                                     Ортаға алты бала шығып, Асқабақтың қасына келіп тұрады. Асқабақ оларға жапырақтарды таратып береді.

Амира: Көк майсалы көрікті                                                                                           Алқаптағы көп егін                                                                                                                  Бұл күндері киіпті                                                                                                                 Сары жібек көйлегін.                                                                                                                 Жел тынымсыз гуілдеп,                                                                                                                    Болып кетті тым бұзық                                                                                               Шуылдайды тал, терек,                                                                                                    Жапырағын жұлғызып.

Нұрсұлтан: Берекесін сыйлауға,                                                                                                 Өлкемізге күз келді.                                                                                                  Жемістерін жинауға,                                                                                                Шақырады біздерді.                                                                                                       Құстар қайтты ән салып,                                                                                                     Бұлт шарлады аспанды                                                                                                                          Қыс келеді жар салып,                                                                                                                  Күзгі суық басталды.

Алихан: Сарғайды тоғай,                                                                                                                                   Сап – сары маңай.                                                                                                                       Соңғы әнін айтып,                                                                                                  Құс кетті қайтып.                                                                                                               Айнала жым – жырт,                                                                                                                              Көк аспан сұрғылт.                                                                                                               Жер жыртқан тыңда,                                                                                                                                                       Трактор қырда.

Нияз: Жетті желмен алтын күз,                                                                                     Жеміс жинау салтымыз.                                                                                                               Жиып – теріп болған соң,                                                                                                        Той жасайды халқымыз.                                                                                      Мол өнімді жинаймыз,                                                                                                   Елге бәрін сыйлаймыз.

Тәрбиеші: Көкеністер неге сонша үрейленесіңдер? Келіңдер одан да бізбен бірге ойын ойнандар.

Ойын: Жапырақтар жинау

Қызылша (Ұлас): Жоқ. Әзірше Күз мені ешқандай іс – тірлігімен үрейлендіре қойған жоқ.

Қияр (Ясмин): Мені де. Балалар Күзді жақсы біледі екен ғой! Балалар, бәлкім, сендер Күз туралы тағы да бір қызықтар айтасыңдар?

Ән:”Осенний вальс”

Би: “Тамшылар”                                                                                                                      Барлығы қол шапалақтап, қуанышқа кенеледі. Кенет бойды билеп әкететін музыка ойналады да, күлімсіреп Күз келеді.                                                                     Күз: Құрметті ата – аналар!                                                                                         Айналайын балалар!                                                                                                       Көкеністер қадірлі,                                                                                                        Мерекемен бүгінгі                                                                                                       Құттықтаймын бәріңді!                                                                                                                 Көңілдерің шаттыққа толы екен,                                                                             Қуаныштарың мол екен!                                                                                                           Қарайтындай тамсанып                                                                                             Қызықты екен күндерің!                                                                                             Сендерменен ән салып,                                                                                                                                                                     Билегім кеп тұр менің!

Асқабақ: Ойнап күлмес бізбенен                                                                                              Мезгіл ме осы Күз деген?                                                                                                                   Өзі қандай сымбатты!                                                                                                                       Әнімізді тыңдапты.                                                                                                                      Өзі қандай көрікті!                                                                                                                        Биімізді көріпті.                                                                                                                                       Өзі қандай мейірбан!                                                                                                                                  Сияқты нақ көңілді ән!

Барша көкеніс: Иә. Бәрі де рас! Ойнап – күлеміз! Келіңдер, ойнап – күлейік!

Күз: Сөйтейік!

Тәрбиеші: Олай болса мерекені ары қарай жалғастырайық. Балалар келген қонақтармен ойын ойнайық.

Ойын:  Картопты кім тез жинайды?

Тәрбиеші: Күз ханшайымы сізге арнап балалар тақпақ дайындап еді, қабыл ал.

Тақпақтар:

Анель: Наступила осень,                                                                                                                    Пожелтел наш сад.                                                                                                             Листья на березе                                                                                                                 Золотом горят.                                                                                                                         Не слыхать веселых                                                                                                                         Песен соловья                                                                                                                          Улетели птицы                                                                                                                                                           В дальние края.

Тәрбиеші: Тамаша балалар! Келген қонақтармен бірге Күзгі вальсін орындайық.

Би: “Күзгі вальс”

Қызылша (Ұлас): Ай, Күзім – ай! Күзім – ай!                                                                                              Жарқылдаған жүзің – ай!                                                                                                 Мейірімің мол екен,                                                                                                     Ынтымағың зор екен!

Баклажан (Әмір): Күз! Күтпеппіз текке біз,                                                                                     Өзіңе жоқ өкпеміз.                                                                                                                            Сені жақсы көреміз.                                                                                                                   Жек көрейік неге біз!

Сәбіз (Амина): Достасамыз сенімен,                                                                                              Күн кешеміз сеніммен!

Тәрбиеші: Тамаша! Олай болса барлығымыз бүгінгі мерекеге арнап ән айтайық.

Ән: “Алтын күз”

Күз ханшайымы: Сендермен өте көңілді болды. Сендер менімен ойын ойнап, билеп, ән айтып көңілімді көтеріп қойдыңдар. Сендер сияқты үлкен азаматтар Қазақстан Республикасында өсіп келе жатқанына өте қуаныштымын. Менің сендерге әкелген сыйлығым бар, соны табыстайын.

Тәрбиеші: Рахмет сіздерге! Қараңдаршы мында барлықтарына жемістер салып қойыпты.

Күз ханшайымы мен көкеністер: Сау болыңдар, балалар, келесі жылы кездесерміз!

Балалар: Сау болыңыздар.

Тәрбиеші: Осымен “Алтын күз” мерекесі аяқталды, балаларымыз болашақта тек қана биіктерден көріне берсің! Көріп тамашалағандарынызға көптен – көп рахмет!