Куйшибаева Галия Тукеновна
учитель казахского языка и литература ГУ «Кушмурунская средняя школа № 121 отдела образования акимата Аулиекольского района»

Ежелден қазатың қай өлкесін алсаңызда шежіре сырға толы екені мәлім.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «Болашаққа бағдар рухани жағыру» атты мақаласында ұлттың құндылықтар, елдік мақсат елінің тарихи мұраға да жайлы баяндалған. «Туған жер» бағдарламасында туған жерге, оның мәдениетіне, салт-дәсүріне айрықша атсалысу –шынайы патриотизіннің көріністерінің бірі екендігін қадап айтқан. Әрбір халықтың баршаға ортақ қасиетті жерлері болады, оны сол жердің халық, әрбір азаматы  білуі тиіс.

Әрине әр азаматтың, қазіргі таңда қайда жүрсе де, қандай шалғай шетте болсада өз ауылын, туып – өскен жерін сағынышпен және ерекше мақтанышпен еске алатыны мәлім. Сондай шежірелі киелі, қойнауы байлыққа толы Құсмұрын өңірі Әулиекөлден 60-70 шақырымдай қашықта орналасқан. Құсмұрын өнірі деп айтудың да өзіндік себебі бар, өйкені бір емес, бірнеше елді- мекенің атауы осы Құсмұрын көлінің атауымен байланысты. Соның бірі арасында  «Тау құсмұрын» деп аталған ауыл болған, табиғатты өте көркем, шу орман, таудан бастау алған бұлақтар, жидектердің түр-түрі (долана, қара шие т.б.) өседі.  Таудың арғы бөктерінде, Қазақстанның Қызыл кітабына енген атақты  «Қара ағаш» өседі, сәл жүрінкіресеңіз кезінде «Орта бұлақ» деп аталған шағым ауыл болатын, ол ауылыңда орналасқан жері таудың етегі еді, қырдан аққан бұлақ суының үні, бұлақты жағалай өскен қайың басқа да көп жерде кездесе бермейтін ағаштардың сыбдыры, таза ауасы адамға сондай жағымды әсер қалдырады. «Орта бұлақтан» жоғарырақ екі – үш шақырымдай жерде кезінде Шоқан Уәлихановтың әкесі Шыңғыстың тұрағының болғаны тарихтан белгілі, оның орны әлі күнге дейін сақталған. Шоқанның балалық шағының осы «Орта бұлақ» бойында өткенін С.Мұқанов «Аққан жұлдыз» романында жазып кеткен. Десе де осындай тарихи маңызы зор, шежірелі елді – мекендерге мемлекет тарапынан еш қолдаудың болмағаны қыңжылтады. Себебі қазіргі таңда осы аталған елді – мекендер бірі ғана қалған, оның өзі жойылудың аз – ақ алдында тұр.

Бір қуантарлығы мемлекет соңғы жылдары осы жерде өсетін барлық ағаш түрлерін қамқорлығына алғаны.

Құсмұрын өнеріне қараған кезінде тағы бір шежірелі ауыл болған. Ол ауылдың атауы да ерекше «Ханжатқан» еді. 1960  жылдардың соңында,жаппай орталықтандыру саясаты кезінде бұл ауыл да жайылған «Ханжатқан» деп аталуына байланысты ертеректе үлкендерден әртүрлі аңыз-әңгімелер естуші едік,есте қалғаны.Хан Кене мен Наурызбай батыр жорықтарының бірінен  келе жатып,дәл сол жерге тоқтап біраз тыныс алған екен дейді .Содан кейін ел арасында,бұл ханның жатып кеткен жері ғой деп айтылып ,кейін сол жердегі ауылдың атауы да Хан жатқан деп айтылып кеткен екен.

Тоғыз жолдың торабында орналасқан Құсмұрын темір жол бекеті (станциясы) 1939 жылы негізі қаланған екен кейін 1942 жолы осы бекейі негізде Құсмұрын поселкесі құрынған.Обаған өзенінің маңында орналасқан,бұл ауылда әртүрлі (қазақ,орыс,шешен т.б)ұлт өкілдері тату –тәтті өмір сүруде жалпы халық салы 10000-жуық.Қаланы құраушы Құсмұрын ЖЭК,жшс”Болашақ”Қазтеміртранс АҚ өндіріс орындары жұмыстарын отқаруда,Құсмұрын ауылың элеуметтік дансуына да осы өндіріс орындары зор үлес қосуда,Қазіргі таңда екі орта мектеп(бірі мем-к тілде ж/с орыс тілінде);(үш бала-бақша сонаң үшінде бірі мем-к тілде,бірі аралас үшіншісі орыс тілінде) жұмыс істейді.

Бір кездері,қазақ тіліндегі мекейсы,балабақша түгілі,көшесінде қазақ тілінде сөйлейтін адамды кездестірудің өзі сирек жағдай еді.Шүкір еліміз тэуелсіздік алғалы бері:ана тілімізге деген көзқарастың өзгергені,оны насихайтау жұмысы да нең қана жайғаны көрініп-ақ тұр.

Мемлекеттік тілдің мәртебесін  көтеру,әртүрлі ұлт өкілдері орасындағы татулықты нығайту,қазақтық салт-дәстурін тілін кейінгі жастарға насихаттау мақсатында,ауындағы мәдениет уйінің де атқарып жайтқан іс-шаралары айтарлықтай жетерлік. Мереке кездерінде ұйым дастырын атан(ҰОС,Ауғам соғыс ардагелерімен жоқ тындағы еңбек ардагерлерімен кездесулер өткізу мер-к концеттер т.б.)к-шаралардың маңызды зор .

Ауылын көріп азаматын таны демекші, бұл ауылдың жастары жалпы азаматтады салауатты өмір салтын ұстануға,ден қойғаны байқалада,себебі берітінде салынған жаңа спорт кешенінде үнемі әсересе жастар жағы спорттың әр түрімен көптен айналысады.Мекейеп жасындағы оқушылардың аудам,облысыс,республика деңгейіндегі спорттың әртүрнен әр деңгейіндегі жүрдегі орындарды меленгендері баршылық.

Сонғы жылдары аулдың әлеуметтік  инфроқұрылымдық мәселелері де өз шешемін

 

Бұл енді ата-мекеніміз жайлы көп шежіренің бір шеті ғана әлі де айтылмаған құпиясы ашылмағаны  әсіресе Ш.Уалиханов  туралы қаншама деп ойлаймыз.Ол енді болашақтың еншісінде деп ойлаймыз.Өйткені  білмей  бүгіннің,бүгінсіз ертеңгі тарихының толыққанды болуы мүмкін емес.