Ы.Алтынсарин « Дүние қалай етсең табылады» әңгімесі


Кадирбаева Күлсара Аманқұлқызы

Шымкент қаласы №75 мектеп-гимназия қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Сабақ: қазақ әдебиеті Мектеп:№75 мектеп-гимназия Мұғалімнің  аты-жөні: Кадирбаева Кулсара Күні:
Сынып:5 Қатысқандар : Қатыспағандар:
Бөлімі : ІІ тарау.Тәрбиенің қайнар бұлағы
  Сабақ тақырыбы: Ы.Алтынсарин « Дүние қалай етсең табылады»  әңгімесі
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары 5.1.1.1.Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; 5.1.2.1.Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; 5.1.3.1.Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы  образын ашу.
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар орындай алады: Ы.Алтынсариннің «Дүние қалай етсең табылады» басты кейіпкер Антонның өмірінің өзгеруіне әсер еткен Француз жігітінің сөзіндегі ойды түсінеді.Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттап, әңгімелей алады.Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы  образын ашуға бағытталған тапсырмаларды жүйелі орындайды. Басым көпшілігі:Шығарманы оқи отырып, кейіпкерлерді, қарама-қарсы мағынада жұмсалған ұғымдарды таба алады.Көркем шығармадағы кейіпкерлер бейнесін салыстыраотырып, мінездемебереалады. Кейбірі:ЫбырайАлтынсаринніңөмірі мен еңбектерінетоқталаотырып, әңгіменіңидеялықмазмұнынаталдау, оқушыларғаойландыратынсауалбереотырып, өзгеніңпікірінтыңдап, өзойындәлелдітүрдеұсынады.
Бағалау критерийлері: 1.Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттап, әңгімелей алады; 2.Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды; 3.Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы  образын ашуға бағытталған тапсырмаларды жүйелі орындайды. 4.Көркем шығармадағы кейіпкерлер бейнесін салыстыра отырып, мінездеме бере алады. 5..Көркем шығармадан кейіпкерлер портреті арқылы образды аша алады; 6.Көркем шығармадағықарама-қарсы мағынада жұмсалған ұғымдарды тауып, дәлелдер арқылы жеткізеді.
Тілдік мақсат Пəнге қатысты сөздік қор мен терминдер: Фабрик, франк, фабрика, приказчик, купец Түсіндірмесөздер: әйдік, реуішті, жұртым
Диалог құруға / шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер: Сынып оқушылары 4-8 минут ішінде 400-500 сөзді оқып, мазмұнын түсінеді,  300-450 сөзді жазып үлгереді, тақырып аясында 10-12 сөйлем диалогке, 12-13 сөйлем монологке түседі.
Талқылауға арналған сұрақтар:  1. Оқушылар, кімнің шығармаларыме  танысудамыз?
 2. Ыбырай Алтынсарин кім?
 3. «Дүние қалай етсең табылады?» әңгімесі төл туынды ма,ә лде аударма ма?
 4. Еңбекқор адамның бойында қандай қасиеттер болуы керек?
 5. Жазушы шығармаларының тақырыбы қандай?
 6. Әңгіменіңбастыкейіпкерікім?
ишара:қайыршылық сұрау, терең ойға қалу, бір орында қатып қалу.
Құндылықтармен байлаыс: «Мәңгілік ел» идеясының бесінші құндылығы: еңбексүйгіштік, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.
Алдыңғы оқу: Ы.Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы туралы бастапқы түсінік қалыптасқан.
                                                                                Жоспар: 
Жоспарланған уақыт Жоспарланған жаттығу түрлері Ресурстар
   Басы: 10 мин     Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық ахуал қалыптастыру «Өзіңді мақта!» жаттығуы.
  Балалар, 1,2,3 деп санайды, 3 деген оқушы «МЕН ӨЗІМДІ МАҚТАЙМЫН» тренингі  «Мен өзімді ақылдымын және мейірімдімін деп мақтағым келеді, себебі мен әрқашан өзімнің оқушыларыма және олардың ата – аналарына, сонымен бірге басқа да адамдарға көмектесемін». Осылай  келесі адамдар кезектесіп айтып шығады. Бұл жаттығу оқушыларда өзіне деген сенімділікті және батылдықты дамытады. Үй тапсырмасын сұрау: «Қырық қабат» әдісі арқылы оқушылар бр-біріне қолдарындағы допты лақтырып, үй тапсырмасын естеріне түсіретін сұрақтар қояды, жауабын алады. Қ/Б ауызша мадақтау.
  Оқулық қазақ әдебиеті 5-сынып «Арман»ПВ баспасы.2018   стикер
   Ортасы: 25мин Мағынаны тану  Ой шақыру: «Еңбекке бейім болсаң, қатарыңнан кейін болмайсың» деген халық даналығы нені білдіреді? Сұрағы аясында ойлануға шақырамын. Жауаптар ҚБ «Қошемет» әдісімен бағаланды.    1-тапсырма  Жеке жұмыс.  «Ойлан, бірік, бөліс» әдісі  бойынша «Дүние қалай етсең табылады»  әңгімесімен танысамыз. «Бір сөйлем» әдісі бойынша мазмұндаймыз. Дескриптор: Мәтін мазмұнын сақтап мазмұндау;Мәтіндегі негізгі ақпараттарды дұрыс жеткізу;Мәтіндегі негізгі ойды түсіну 2- тапсырма. Топтық жұмыс. І  топ. Шығарманың құрылымына қарай талдау ІІ топ. Венн диаграммасы        
ІІІ топ. «Оқиға картасы» әдісі ІҮ топ . «Драма» әдісі рольдік сомдау Дескриптор : –  Мәтінді түсініп, оқыңдар; – Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттаңдар; – Шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтаңдар; Оқулықпен жұмыс жасап, диалогтерді іріктеңдер;  – Рөлдерге бөліп оқыңдар, Антон мен бейтаныс адам арасындағы диалогке сұхбатқа қосымша материал қосып ұсыныңдар. – Басты кейіпкерге қорытынды пікір беру, – Кейіпкерлер әрекетін салыстыру, образдарын ашу Қ/Б  Басбармақ 3-тапсырма. Жұптық  жұмыс «ВЕЕР»  әдісі бойынша « 3 неге?» сұрағы бойынша сұрақтар құрастыру. Топтармен ауысып, жауап алу, тыңдау бағалау Қ/Б «Бір плюс, бір минус»
      Аудио               Интерактивті тақта             Оқулық
Соңы:5 мин       Кері байланыс:  «Шығу  билеті» Жомарт қандай адам? -Әңгіме бізді неге, қандай қасиеттерге тәрбиелейді деп ойлайсыздар? -Әңгімеден  бойларыңызға қандай  қасиет жинадыңдар, нені ұғып,нені үйрендіңдер? Үйге тапсырма: 3, 6, 7  -тапсырма. бағалау парағы стикер
Қосымша ақпарат
Саралау – оқушыға мейлінше қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілетті оқушыға тапсырманы қалай түрлендіресіз? Бағалау- оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз? Пəнаралық байланыс – өзін-өзі тану АКТ-мен байланыс – интерактивті тақта
Қабілеті жоғары оқушылар Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттайды, идеясын анықтайды.Мәтін бойынша сұрақтар құрастырады. Мәтіндегі мәселені құндылық тұрғысынан дәлелдейді. Орта деңгейлі оқушылар: Антон мен бейтаныс адамға мінездеме береді.Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы  образын ашатын тапсырмаларды орындайды. Қолдауды қажет ететін оқушылар: Шығарманы рөлдерге бөліп оқып, «Драма» әдісіне белсенді қатысады.Антон мен бейтаныс адам арасындағы диалогке сұхбатқа қосымша материал қосып ұсынады.   Сабақ кезінде оқушылардың оқуын тексеру үшін  «Өзара жəне өзін-өзі бағалау» парақшасы жүргізіледі және қалыптастырушы бағалау смайлик арқылы іске асады.   Денсаулық жəне қауіпсіздік- мұғалімнің рұқсатынсыз электр құралдарын  пайдалануға болмайды;Төбедегі электр шамдарын сүртуге болмайды;Үшкір, кесетін нәрселерді мектепке әкелуге болмайды; Циркуль, сызғыш тәрізді нәрселерді  арнайы  қорапқа салып, әкелу керек.  
Рефлексия Сабақтың мақсаты мен оқу міндеттері орындалды ма?  Бүгін оқушылар не үйренді? Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті? Жоспарланған саралау жақсы іске асты ма? (тапсырмалар сəйкес болды ма?)  Уақытты қалай пайдаландым?  Жоспарыма қандай өзгеріс енгіздім жəне неге?  
Қорытынды бағамдау Ең жақсы өткен екі нəрсе (оқыту мен оқуға қатысты) 1. 2. Қандай екі нəрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?  1. 2 .  Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар жөнінде келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай ақпарат білдім? 1. 2.